استفتائات از محضر آیت الله العظمی صافی گلپایگانی
س: سخن گفتن در اثناء اذان و اقامه چه صورت دارد؟
پ: سخن نگفتن در اثناء اذان و اقامه مستحب است.
س: هنگامي كه وقت اذان به افق شهر از راديو يا تلويزيون اعلام ميشود، ميتوان نماز خواند يا بايد صبر كرد تا اذان راديو يا مسجد تمام شود؟
پ: ملاكِ شروعِ به نماز، داخل شدن وقت است. پس اگر از اذان راديو و تلويزيون يا مسجد اطمينان به دخول وقت پيدا شود، ميتوان پيش از تمام شدن اذان، نماز را خواند؛ هر چند مقداري تأخير براي رعايت احتياط، خصوصاً در اذان صبح، مطلوب است.
س: هنگام صبح اگر شك كنيم كه آفتاب طلوع كرده يا نه، بايد نماز را به نيت ادا بخوانيم يا قضا؟
پ: ميتوانيد به نيّت ادا بخوانيد و ميتوانيد به قصد مافيالذمه بجا آوريد، به اين معني كه اگر قضا شده باشد، قضا و اگر آفتاب طلوع نكرده، ادا باشد.
س: اگر بعد از نماز شك كنيم وضو داشتهايم يا نه، نماز چه حكمي دارد؟
پ: نماز صحيح است و به شك در وضو بعد از نماز اعتنا نكنيد.
س: فرو بردن ريزههاي غذا كه در بين دندانها است، در حال نماز چه صورت دارد؟
پ: اشكال ندارد.
س: اگر دستمال يا چيز نجس ديگري همراه نمازگزار باشد، چه حكمي دارد؟
پ: بودن اشيايي مانند دستمال كوچك، كليد، چاقو و پول نجس به همراه نماز گزار، در صورتي كه نجاست آن به بدن و لباس سرايت نكند، اشكال ندارد.
س: استفاده از زنجير، انگشتر و حلقه نامزدي طلا براي مردان چه صورت دارد؟
پ:زينت به طلا براي مرد در هر حال حرام است و نماز با آن باطل است.
س:اگر با لباسي كه مقداري خون دارد نماز بخواند، حكمش چيست؟
پ:اگر مقدار خون، كمتر از درهم ]تقريباً به اندازه سكه دو ريالي[ باشد، نماز صحيح است؛ جز خونهاي سه گانه خانمها و خون كافر و سگ و خوك، كه حتّي با كمتر از درهم آن هم نميتوان نماز خواند.
س:اگر لباس كسي كه مشغول نماز است خوني باشد، واجب است به او اطلاع دهيم؟
پ:تذكر دادن لازم نيست و نماز او با عدم اطلاع صحيح است. ولي اگر نمازگزار حكم شرعي بطلان نماز با خون بيشتر از درهم را نميداند،از باب ارشاد جاهل لازم است حكم شرعي مسأله براي او بيان شود.
س:نماز خواندن با مانتو و روسري چه صورت دارد؟
پ:اگر شرايط لباس نمازگزار در آن رعايت شود و مقداري از صورت كه شستن آن در وضو واجب نيست و زير چانه و دستها از مچ به بالا و موي سر كاملا پوشيده باشد، اشكال ندارد؛ هر چند نماز با چادر براي رعايت پوشش در نماز آسانتر و بهتر است.
س: آيا نماز خواندن روي تخت جايز است؟
پ: اگر هنگام نماز، تخت، حركت زيادي نداشته باشد و بدن روي آن آرام گيرد، نماز صحيح است.
س :در نماز جمعه از روزنامهاي كه اسم خدا در آن نوشته شده است به عنوان زير انداز استفاده ميكنيم، اشكال دارد؟
پ: نشستن و ايستادن روي چيزي كه اسم خدا در آن نوشته شده است، حرام است و نبايد روي آن نماز خواند.
س: اگر كسي به اين مسأله توجه نداشته كه بسم الله الرحمن الرحيم را در نماز بايد به قصد همان سورهاي كه ميخواهد بخواند بگويد، معمولا اول بسم الله را ميگفته و سپس سوره را در ذهن تعيين ميكرده است، آيا بايد نمازهايي كه تاكنون خوانده قضا كند؟
پ: در مورد س، نمازهايي كه قبلا خوانده قضا ندارد؛ ولي بايد در نمازهاي بعد رعايت كند و بسم الله... را به قصد همان سورهاي كه ميخواهد بخواند، تلاوت كند.
س: اگر اشتباهاً سوره را قبل از حمد بخوانيم، سجده سهو واجب ميشود؟
پ: خير، سجده سهو واجب نميشود، البته بايد پس از قرائت حمد، مجدداً سوره كاملي خوانده شود.
س: در نماز بجاي سوره قل هو اللّه احد ميتوانيم يك سوره ديگر از قرآن بخوانيم اما چهار سوره است كه خواندن هر يك از آنها به تنهايي كافي نيست بلكه بايد با سوره ديگري خوانده شود. آن چهار سوره كدامند و چگونه بايد خوانده شوند؟
پ: در نماز بجاي قل هو الله احد... خواندن هر يك از چهار سوره «انشراح»، «والضحي»، «فيل» و «ايلاف» به تنهائي كفايت نميكند، بلكه دو سوره والضحي و المنشرح، و هم چنين دو سوره فيل و ايلاف در نماز، هر كدام يك سوره حساب ميشوند.
س: در ركوع نماز بايد دستها روي زانو باشد يا اگر بالاتر از زانو هم گذاشته شود، اشكال ندارد؟
پ: اگر به مقداري كه بتواند دست را بر زانو بگذارد خم شود كافي است، و دست گذاشتن بر روي زانو در حال ركوع واجب نيست. و اگر بدن در حال ذكر ركوع، آرامش داشته باشد، ميتوان دستها را رها كرد؛ اما مستحب است مردها كف دستها را روي استخوان زانو بگذارند و خانمها بالاي زانو قرار دهند.
س: كسي كه با سرعت به سجده ميرود اگر سرش بيش از يك بار به مهر بخورد حكمش چيست؟
پ: در مواردي كه سر بدون اختيار از محل سجده برميگردد و دوباره بدون اختيار به محل سجده ميرسد، يك سجده محسوب ميشود و نماز صحيح است؛ اما اگر ميتواند بعد از برگشتن سر از محل سجده از فرود دوباره آن به مُهر جلوگيري كند؛ بايد از برگشتن سر به سجده خودداري كند و آن رايك سجده به حساب آورد (حتّي اگر ذكرسجده را نگفته باشد) و بعد از نشستن، دوباره به سجده برود و آن را سجده دوم خودحساب كند.
س: اگر در حال خواندن نماز، بچهاي مهر را بردارد، چه بايد كرد؟
پ: اگر چيزي كه سجده بر آن صحيح است در دسترس او باشد، بايد برهمان سجده كند؛ و گر نه ـ اگر وقت وسعت دارد ـ نماز را بشكند و دوباره با چيزي كه ميتوان بر آن سجده كرد، نماز بخواند. امّا اگر وقت تنگ است و نماز قضا ميشود، بايد به لباس خود سجده كند؛ و اگر آن هم ممكن نبود، به پشت دست سجده كند.
س: اگر هنگام گذاشتن پيشاني روي مهر نماز، قسمتي از موي سر يا چادر بين پيشاني و مُهر حائل شود، وظيفه چيست؟
پ: بايد به طوري كه پيشاني از روي مهر بلند نشود و سجده زياد نگردد، مو يا چادر را كنار بزنند و بعد از استقرار پيشاني روي مهر، ذكر سجده را بگويند. البتّه اگر پيشاني به مقداري كه در سجده لازم است، روي مهر باشد، كنار زدن چادر يا مو از پيشاني لازم نيست.
س: آيا براي انجام سجده واجب قرآن، رعايت حجاب براي خانمها لازم است يا خير؟
پ: در سجده واجب قرآن، اگر مواضع هفتگانه سجود بر زمين باشد و پيشاني بر مُهر يا چيزي كه سجده بر آن صحيح است قرار گيرد، كافي است و رعايت حجاب و روبه قبله بودن و وضو داشتن لازم نيست.
س: اگر كسي آيه سجده را از ذهن بگذراند ولي بر زبان نياورد، مثلاً از روي قرآن نگاه كند، آيا سجده بر او واجب ميشود؟
پ: صرف خطور در ذهن موجب وجوب سجده نميشود.
س: آيا در سجدههاي مستحب هم، بايد شرايط سجده واجب رعايت شود؟
پ: در سجدههاي مستحب، مثل سجده شكر، رعايت شرايط سجده واجب لازم نيست.
س: آيا قنوت را ميتوان به زبان فارسي خواند؟
پ: دعا به غير عربي در قنوت اشكال ندارد.
س: آيا ترك قنوت اشكالي دارد؟
پ: قنوت مستحب است وترك آن سهواً ياعمداً مبطل نماز نيست.
س: آيا چرخاندن انگشتر و نگاه به نگين در حال قنوت استحباب دارد؟
پ: انگشتر عقيق به دست كردن براي نماز و نيز نگاه كردن به كف دست در قنوت استحباب دارد؛ (بحار، ج 85، ص195) ولي براي استحباب چرخانيدن انگشتر و نگاه به آن دليلي نيافتيم.
استفتائات از محضر آیت الله فاضل لنکرانی 